Problem nokturii może dotyczyć nawet kilku milionów Polaków – dwukrotnie częściej kobiet niż mężczyzn. Wielu pacjentów problem bagatelizuje, a tymczasem nokturia nie tylko obniża jakość życia, ale powoduje problemy zarówno w życiu osobistym jak i zawodowym.

Czym jest nokturia?

Nokturia  to  konieczność oddawania moczu w porze nocnej, prowadzącą do przerwania snu. Z klinicznego punktu widzenia przyjmuje się, że problemem zdrowotnym są już dwie mikcje w porze nocnej. Nokturia jest częstym skutkiem innego schorzenia: poliurii, czyli wydalania w nocy moczu o objętości przekraczającej 20 proc. ilości dobowej przez młodych dorosłych lub przekraczającej 33 proc. u osób starszych. „Poliuria może być związana z cukrzycą lub inną chorobą, lub też być następstwem picia dużych ilości napojów zawierających alkohol lub kofeinę, zwłaszcza wieczorem.

Częstsze mikcje mogą też występować u pacjentów zażywających substancje psychoaktywne lub przyjmujących: kortykosterydy, diuretyki, antagonistów receptora beta-adrenergicznego, blokery kanałów wapniowych, leki psychotropowe i przeciwpadaczkowe”. Ryzyko choroby rośnie wraz z wiekiem.

„Do wystąpienia nocnej poliurii prowadzą zaburzenia dobowego rytmu wydzielania wazopresyny, której spadek następuje w godzinach wieczornych. Zaburzenia wydzielania wazopresyny w nocy dotykają również pacjentów z chorobami centralnego układu nerwowego, jak stwardnienie rozsiane lub choroba Parkinsona. Dodatkowo w tej grupie chorych dochodzi do zmniejszenia objętości pęcherza moczowego (tzw. zespół pęcherza neurogennego). Obecność nokturii może mieć w tym przypadku podłoże wieloczynnikowe, co może utrudniać skuteczną terapię.

W przypadku pacjentów z niewydolnością krążenia w porze nocnej, podczas wypoczynku w pozycji leżącej, dochodzi do przesączania płynów z przestrzeni pozakomórkowej do łożyska naczyniowego i do zwiększenia filtracji w obrębie kłębuszków nerkowych. Prowadzi to oczywiście do zwiększenia wydalania moczu i nocnej poliurii.

W przypadku starszych pacjentów obserwuje się zmniejszenie objętości osocza oraz płynów w przestrzeni pozakomórkowej przy jednoczesnym upośledzeniu zdolności filtracyjnej i zagęszczającej nerek, co może prowadzić do nadmiernej produkcji moczu wraz z utratą elektrolitów, a zwłaszcza sodu.”

Uciążliwe skutki

Konieczność oddawania moczu w nocy bardzo pogarsza jakość życia pacjentów. 58 proc. z nich przyznaje, że z powodu nocnego wstawania do łazienki jest stale niewyspanych, a to prowadzi do obniżenie koncentracji i wydajności w pracy.

Badania potwierdzają, że obecność nokturii zwiększał takżea ryzyko wystąpienia ogólnej liczby złamań oraz złamań poprzedzonych upadkiem, zwłaszcza u osób starszych, oraz odpowiadała za zwiększenie śmiertelności w tej grupie.

Osoby chorujące na nokturię są bardziej narażone na chorobę wieńcową, depresję, cukrzycę. Powinni z tych schorzeniem udać się po poradę do lekarza urologa lub ginekologa.

Diagnostyka

W badaniu kluczowa jest diagnostyka, której celem jest wykrycie przyczyn nokturii. Wywiad powinien zawierać informacje dotyczące czasu trwania, stopnia nasilenia oraz częstości oddawania moczu nocą. Dodatkowo powinien potwierdzić lub wykluczyć schorzenia układu sercowo-naczyniowego, neurologicznego oraz moczowo-płciowego. Ważne jest też, czy pacjent nie przyjmuje leków, których zażywanie może prowadzić do występowania nokturii, czy przebył w przeszłości zabiegi operacyjne, zwłaszcza w zakresie układu moczowo-płciowego lub leczył się onkologicznie z wykorzystaniem radioterapii.

Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest w tym przypadku dzienniczek mikcyjny, który powinno się prowadzić przez trzy kolejne doby.  Trzeba zrobić badanie ogólne moczu, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości – posiew moczu. Diagnostyka ultrasonograficzna powinna uwzględniać ocenę objętości zalegającej w pęcherzu moczowym bezpośrednio po mikcji, jak również ocenę układu moczowego w kierunku kamicy. W niektórych przypadkach należy również wykonać badanie urodynamiczne.

Jak leczyć nokturię?

W terapii najważniejsze jest przestrzeganie zaleceń lekarza oraz zmianą diety i stylu życia. Kluczowe jest ograniczenie ilości płynów przyjmowanych wieczorem, rekomenduje się spożywanie wody niegazowanej. Należy także unikać takich napojów jak: alkohol, kofeina czy teina, które zwiększają diurezę. Należy ograniczyć spożycie soli, zredukować masę ciała, w[prowadzić umiarkowaną aktywność fizyczną. W przypadku niewydolności układu krążenia zaleca się elewację (trzymanie w górze) kończyn dolnych w godzinach wieczornych. Przestrzeganie powyższych zaleceń pozwala zmniejszyć nasilenie nokturii nawet o połowę.

Równolegle u pacjentów stosowane jest leczenie farmakologiczne, w zależności od przyczyny i nasilenia choroby.

Źródło: ntm.pl