Problem nietrzymania moczu jest wciąż tematem tabu. Chociaż już w 2020 roku dotykał 423 milionów ludzi na świecie, a ta liczba ciągle rośnie, to intymny charakter trudności nadal powstrzymuje wiele osób przed sięgnięciem po wsparcie specjalistów.
Pierwszym krokiem do pozbycia się problemu jest zauważenie objawów nietrzymania moczu. Omówimy je dokładnie, abyś nie miał wątpliwości, czy ta przypadłość dotyczy również Ciebie lub Twoich bliskich i żebyś mógł szybko zareagować.
- Problem nietrzymania moczu.
- Wpływ NTM na jakość życia.
- Nietrzymanie moczu – objawy.
- Objawy nietrzymania moczu w poszczególnych typach NTM.
- Wysiłkowe nietrzymanie moczu – objawy.
- Objawy naglącego nietrzymania moczu.
- Inne rodzaje NTM.
- Komplikacje związane z nietrzymaniem moczu.
- O czym mogą świadczyć objawy nietrzymania moczu?
- Jak diagnozowane jest nietrzymanie moczu?
- Co zrobić, kiedy zauważysz u siebie objawy nietrzymania moczu?
- Pytania, które warto zadać swojemu lekarzowi.
Problem nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu (inaczej nazywane inkontynencją moczu, NTM) jest na tyle rozpowszechnione w społeczeństwie, że zyskało miano choroby społecznej. Ponad 2,5 miliona Polaków zmaga się z nim, a to są tylko oficjalne statystyki. Tak naprawdę może być ich zdecydowanie więcej.
Inkontynencja częściej dotyka osób starszych, ale nie musi być nieuchronną częścią procesu starzenia się. Jest dwa razy bardziej rozpowszechniona u kobiet niż mężczyzn. Według Urology Care Foundation może to wynikać z faktu, że cewka moczowa kobiet jest krótsza, dlatego są one bardziej narażone na tego typu dolegliwości.
Najprościej mówiąc, inkontynencja wiąże się z utratą kontroli nad pęcherzem moczowym. Bierze się stąd, że mięśnie sterujące przepływem moczu w pęcherzu kurczą się lub rozluźniają mimowolnie.
Nasilenie dolegliwości może być różne. Niektórzy skarżą się na mały dyskomfort, a inni czują intensywne objawy. Można w efekcie doświadczać niewielkiego wycieku moczu lub odczuwać silne parcie, nie do zatrzymania.
Najważniejsze jest jednak to, że nietrzymanie moczu można całkowicie wyleczyć lub doprowadzić do sytuacji, w której jego natężenie będzie akceptowalne dla pacjenta.
Wpływ NTM na jakość życia
Inkontynencja nie jest wyłącznie problemem medycznym, ale ma też wpływ na komfort psychiczny.
Objawy nietrzymania moczu wpływają na stan emocjonalny osób, które się z nimi borykają. Dyskomfort, pogorszenie nastroju i poczucie utraty godności oraz spadek samooceny to częste odczucia zgłaszane przez pacjentów.
Towarzyszy im również zakłopotanie i obawa przed tym, że ktoś odkryje problem, z którym się zmagają. W efekcie cierpią na tym ich kontakty towarzyskie, rozwój zawodowy i sfera seksualna.
Takie osoby mogą się wycofywać z życia społecznego ze strachu przed przykrymi sytuacjami, do których może dojść przez problemy z kontrolą pęcherza. Bardzo ważna jest czujność bliskich i ich wsparcie.
Trzeba pamiętać, że inkontynencja bywa trudnym tematem rozmów, nawet z najbliższymi ludźmi. Zahacza o sfery intymne, które w naszym społeczeństwie nadal stanowią tematykę tabu. Należy więc wykazać się sporym wyczuciem.
W niektórych przypadkach nietrzymanie moczu może nawet przyczyniać się do powstawania stanów lękowych i zaburzeń depresyjnych.
NTM trzeba odczarować. Mocno się na tym skupiamy w Medical Continence Centers. Popularyzacja rzetelnych danych i pomoc ludziom, którzy z nietrzymaniem moczu żyją na co dzień, to nasza misja.
Nietrzymanie moczu – objawy
Jeśli wystąpi u Ciebie któryś z poniższych symptomów, nie wahaj się zgłosić do lekarza.
Nietrzymanie moczu może sprawić, że:
- schylanie się, kaszel, ćwiczenia i wysiłek doprowadzają do wyciekania moczu;
- masz wrażenie, że nie zdążysz do toalety na czas przez nagłe, silne parcie;
- nie odczuwasz znaków ostrzegawczych i potrzeby przed oddawaniem moczu;
- doświadczasz moczenia nocnego lub masz trudności z opróżnieniem pęcherza do końca;
- występują u Ciebie objawy w fazie gromadzenia moczu, mikcji (oddawania moczu) i dolegliwości pomikcyjne;
- odczuwasz dyskomfort i ból podczas współżycia;
- czujesz ból w dolnym odcinku układu moczowo-płciowego.
Objawy nietrzymania moczu w poszczególnych typach NTM
Nietrzymanie moczu jest bardziej złożonym problemem niż mogłoby się wydawać. Wyróżniamy kilka rodzajów inkontynencji, z których 3 spotykane najczęściej to:
- Wysiłkowe nietrzymanie moczu.
- Naglące nietrzymanie moczu (z parcia).
- Mieszane nietrzymanie moczu.
W każdym z nich pacjenci doświadczają nieco innych trudności.
Objawy wysiłkowego nietrzymania moczu
Wysiłkowe nietrzymanie moczu (Stress Urinary Incontinence SUI) to sytuacja, w której mocz wycieka z powodu nacisku lub skurczów mięśni dolnej części brzucha. Najczęściej ma to miejsce podczas wysiłku, ćwiczeń, ale też w wyniku kichania, kaszlu, a nawet śmiechu.
To najczęstszy problem z kontrolą pęcherza u kobiet młodych i w średnim wieku. U młodszych może wynikać z wrodzonej słabości mięśni dna miednicy lub stresu porodowego. Problemy często zaczynają się też w okresie menopauzy.
Z kolei u mężczyzn pojawia się najczęściej w wyniku zabiegów uroonkologicznych, takich jak np. radykalna prostatektomia czy radioterapia.
Objawy naglącego nietrzymania moczu
Kiedy masz potrzebę oddania moczu na tyle silną, że nie jesteś w stanie jej powstrzymać na czas potrzebny na dotarcie do toalety, nazywa się to nietrzymaniem moczu z parcia (Urge Urinary Incontinence UUI). W tej sytuacji ciało co prawda daje Ci sygnał, jednak za późno, abyś mógł na niego odpowiednio zareagować.
Jest ono bardziej powszechne u starszych dorosłych i może być oznaką infekcji lub nadaktywności pęcherza (Overactive Bladder OAB).
Inne rodzaje NTM
Z mieszanym nietrzymaniem moczu mamy z kolei do czynienia, kiedy u tej samej osoby występuje więcej niż jeden typ inkontynencji.
Możesz zetknąć się z nietrzymaniem moczu z przepełnienia, które objawia się niemożnością całkowitego opróżnienia pęcherza. W efekcie, w miarę produkcji nowego moczu, pęcherz przepełnia się i dochodzi do wycieków.
Ten rodzaj NTM jest często diagnozowany u osób z cukrzycą, urazami rdzenia kręgowego oraz u mężczyzn z powiększonym gruczołem krokowym.
Nokturia charakteryzuje się z kolei częstym oddawaniem moczu w nocy. Cierpiący na nią pacjenci wstają do toalety dwa lub więcej razy w ciągu nocy. Ma to bezpośredni wpływ na długość i jakość snu.
Istnieje jeszcze funkcjonalne nietrzymanie moczu, które w mniejszym stopniu niż pozostałe wiąże się z zaburzeniami kontroli pęcherza. Tutaj trudnością jest dezorientacja lub ograniczenia ruchowe, przez które dana osoba nie jest w stanie na czas dotrzeć do toalety.
Kobiety mogą też doświadczać wypadnięcia narządów miednicy (Pelvic Organ Prolapse POP). Wówczas macica, pęcherz lub odbytnica osuwają się i tworzą blokadę uniemożliwiającą prawidłowe oddawanie moczu.
Mężczyzn z kolei może dotyczyć choroba Peyroniego, która wywołuje m.in. objawy nietrzymania moczu. Uraz albo uszkodzenie tkanki prącia prowadzi do jego nieprawidłowego zakrzywienia, stąd problemy.
Komplikacje związane z nietrzymaniem moczu
Nieleczone nietrzymanie moczu może prowadzić do powikłań skórnych i problemów ze strony dróg moczowych.
Nawracające infekcje dróg moczowych to zmora osób, które nie rozpoczęły leczenia NTM, a stale mokra skóra jest podatna na infekcje, wysypki i owrzodzenia. To dodatkowo pogarsza ogólny komfort podczas wykonywania różnych czynności.
O czym mogą świadczyć objawy nietrzymania moczu?
Sama inkontynencja nie jest chorobą, ale może być sygnałem leżącego u jej podstaw problemu medycznego. Dlatego tak ważne jest szybkie reagowanie na pierwsze objawy.
Schorzenia, w których pojawia się nietrzymanie moczu:
- osłabienie mięśni dna miednicy;
- wypadnięcie narządów miednicy;
- powiększony gruczoł krokowy;
- infekcje dróg moczowych;
- przewlekła choroba nerek;
- kamica nerkowa;
- nagromadzenie stolca w jelitach;
- choroby naczyniowe;
- niewydolność serca;
- zaburzenia czynności poznawczych;
- cukrzyca;
- stwardnienie rozsiane;
- choroba Alzheimera.
Ta lista oczywiście nie jest zamknięta, jednak dobitnie pokazuje, że nietrzymaniem moczu trzeba się zająć. Nawet jeśli początkowo wywołuje to opór i zawstydzenie.
Jak diagnozowane jest nietrzymanie moczu?
Podstawowym objawem inkontynencji jest mimowolne oddawanie moczu. Samo rozpoznanie nie jest więc trudne. Wyzwanie pojawia się, kiedy trzeba określić rodzaj i możliwą przyczynę NTM.
Aby to zrobić lekarze wykorzystują najczęściej następujące metody diagnostyczne:
- Badanie jamy brzusznej nastawione na identyfikację zapalenia dróg moczowych lub pęcherza moczowego;
- Test wysiłkowy w diagnozie wysiłkowego nietrzymania moczu;
- Analiza moczu pod kątem infekcji i innych nieprawidłowości;
- USG miednicy pozwalające na odkrycie anatomicznych nieprawidłowości;
- Cystogram do diagnozy nieprawidłowości występujących w obrębie dróg moczowych;
- Cystoskopia pozwala wykluczyć nieprawidłowości w okolicach cewki moczowej i wnętrza pęcherza moczowego;
- Badanie urologiczne pod kątem schorzeń układu moczowego;
- Badanie urodynamiczne do oceny działania narządów dolnych dróg moczowych;
- Badanie neurologiczne ukierunkowane na czucie skórne w obszarze krocza i przedsionka pochwy;
- Pomiar pozostałości po oddaniu moczu (PVR) wykorzystywane w diagnozie nietrzymania moczu z przepełnienia;
- Badanie krwi;
- Prowadzenie przez pacjenta dzienniczka mikcji, w którym zapisuje ilość wypijanych płynów, oddawanego moczu, przypadki związane z jego nietrzymaniem i liczbę odczuwanych parć.
Co zrobić, kiedy zauważysz u siebie objawy nietrzymania moczu?
Pierwszy krok to wizyta u lekarza pierwszego kontaktu (POZ). Statystyki pokazują, że od pierwszych objawów do sięgnięcia po pomoc lekarską mija nawet kilka lat. Ten czas można z sukcesem wykorzystać na opanowanie dolegliwości lub wyleczenie NTM.
Leczenie nietrzymania moczu zależy od jego rodzaju i podstawowej przyczyny. Jeśli jest ono spowodowana stanem medycznym, wówczas dolegliwości ustąpią samoistnie po wyleczeniu tego stanu.
W niektórych przypadkach ćwiczenia mięśni dna miednicy, zwane potocznie ćwiczeniami Kegla lub trening pęcherza mogą pomóc wzmocnić mięśnie odpowiadające za prawidłowe funkcjonowanie układu moczowo-płciowego i poprawić komfort życia. Inne potencjalne metody leczenia obejmują leki lub operację. To jedynie niektóre z dostępnych opcji.
Do czynników ryzyka należy otyłość, spożywanie alkoholu i kawy. Dlatego także odpowiednia dieta i ćwiczenia mogą być pomocne.
Lekarz z pewnością dobierze odpowiedni model leczenia.
Pytania, które warto zadać swojemu lekarzowi
Jeżeli okaże się, że problem nietrzymania moczu dotknął również Ciebie, ważne, abyś znał odpowiedzi na kilka pytań.
- Z którym typem nietrzymania moczu masz do czynienia?
- Jakie są jego możliwe przyczyny?
- Jak wyglądają rokowania całkowitego wyleczenia?
- Kiedy możesz spodziewać się pierwszych efektów?
- W jaki sposób będzie przebiegało leczenie?
- Czy, a jeśli tak, to co dokładnie w swoim stylu życia możesz zmienić, żeby złagodzić objawy nietrzymania moczu?
- Czy, jak często i w jaki sposób masz ćwiczyć, by wzmocnić mięśnie miednicy?
Twoje życie nie musi koncentrować się wokół nietrzymania moczu. Przy odpowiednim zaopiekowaniu się objawami i przyczynami NTM, możesz nadal robić wszystkie rzeczy, które kochasz.
